ટ્રેડ યુનિયન આંદોલન ઇતિહાસ(Trade Union Movement in India)

  



                                      -:ટ્રેડ યુનિયન ચળવળ ઇતિહાસ:-


ભારતમાં ટ્રેડ યુનિયન ચળવળ સુધારેલ કામ શરતો માંગ માટે રાજ્ય હસ્તક્ષેપ પરિણામે કર્યું. આર્થિક સુધારા ખાનગીકરણના ઉદારીકરણ અને આત્મસંયમ માટે વેપાર મોટી ઔદ્યોગિક વિવાદો માં ભાગ લેવો સંગઠનો માટે અનુકૂળ વાતાવરણ પૂરું પાડે છે પગલાં પર આધારિત છે, પરંતુ ત્યાં વધી અથવા વેપાર યુનિયન ચળવળ તેની જાતે અંદર મતભેદ ફ્રેગ્મેન્ટેશન છે. ટ્રેડ યુનિયન ચળવળ ભારતમાં કામ વર્ગ સુધારેલ કામ શરતો જરૂર કારણે ઉભરી; પણ વર્ષો સુધી વેપાર યુનિયન પ્રવૃત્તિઓ ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે. 1991 થી 2000 માટે સમયગાળા દરમ્યાન, ઉદારીકરણ અને ખાનગીકરણમાં પગલાં માટે આર્થિક સુધારા ભારત સરકાર દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા. Privatisation નીતિઓ જે રાજ્યમાં `ભૂમિકા ઘટાડવા માટે લે છે અને ખાનગી ક્ષેત્ર` ઓ માટે બજારમાં આર્થિક નિર્ણયો વાહન જવાબદારી વધારે છે. 2002 પ્રમાણે, ભારતમાં વેપાર સંગઠનોના સંયુક્ત સભ્યપદ 24.601.589 આસપાસ શ્રમ મંત્રાલય પાસેથી આંકડા પ્રમાણે છે. 11 સેન્ટ્રલ ટ્રેડ યુનિયન સંસ્થાઓ આસપાસ (CTUO) શ્રમ મંત્રાલય દ્વારા 2008 માં દસ્તાવેજીકરણ કરવામાં આવે છે.

                                     (United Trade Union Congress)

(  Full name	United Trade Union Congress
Founded	1949
Members	383 946 (2002)
Country	India
Key people	Abani Roy, general secretary
Office location	Kolkata, India)

  

           -:Historical Background (ઐતિહાસિક) ટ્રેડ યુનિયન ચળવળ ઇતિહાસ:-
Part-1
ભારતીય વેપાર યુનિયન ચળવળ ઊભરતાં વલણો સમજ્યા પહેલાં, તેને માટે ઐતિહાસિક સંદર્ભ જેમાં યુનિયન સમયગાળા પછી સ્વતંત્રતા પ્રથમ ચાર દાયકા દરમિયાન કાર્ય સમજી રસ છે. સ્વાતંત્ર્ય ચળવળ દરમિયાન, ટ્રેડ યુનિયનો રાજકીય પક્ષો દ્વારા ઉત્તેજન આપ્યું હતું હતા અને સ્વાતંત્ર્ય ચળવળ ટ્રેડ યુનિયનો કાનૂની શ્રમ અર્થતંત્ર સંગઠિત ક્ષેત્રમાં વધુ ખાસ કરીને કામ વર્ગ હિતમાં પ્રોત્સાહન સંસ્થાઓ તરીકે માન્ય કરવા માટે મદદ કરી હતી. આ સમયગાળા પછી સ્વતંત્રતા દરમિયાન ટ્રેડ યુનિયનો રાજ્ય પરિણામે industrialisa-tion આયોજન પ્રાધાન્ય. રાષ્ટ્રીય સરકાર પણ કાયદાઓ જે તે કામદારો વતી સામૂહિક સોદાબાજી સાધનો તરીકે ટ્રેડ યુનિયન ઓફ ભૂમિકા સંકેતાત્મક કવાયતો સંખ્યા પસાર કર્યો હતો. પરામર્શ ના ત્રિપક્ષી માળખાં ભારતીય શ્રમ પરિષદ વેતન બોર્ડ, સેન્ટ્રલ ઔદ્યોગિક સંબંધો મશીનરી, સંયુક્ત વ્યવસ્થાપન વગેરે કૌંસિલ આ સમગ્ર વિચાર હતો કે આ સંસ્થાઓ હડતાલ રિસોર્ટ જગ્યાએ સંવાદ દ્વારા સંઘર્ષ વિસ્તારોમાં ઘટાડવા માટે વપરાવી જોઈએ જેવી રચના કરવામાં આવી. સંવાદ દ્વારા નિષ્ફળતાના કિસ્સામાં, સરકાર તેમજ રાજ્ય રાષ્ટ્રીય સ્તરે ટ્રીબ્યુનલમાં નિમણૂકની દ્વારા ફરજિયાત adjudications ના સાધન ઉપયોગ થાય છે. પરિણામ હતું કે ટ્રેડ યુનિયનો લાગ્યું કે રાજ્ય તેમને આદરણીય તેમની ચિંતા વૉઇસ સ્થાન આપવામાં આવ્યુ છે અને આમ તેઓ સત્તા રાજ્ય સારી રકમ રક્ષણ કરવા અને શ્રમ ના હિતને પ્રોત્સાહન ની મદદ સાથે બહાર કાઢવા સક્ષમ હતા. અન્ય શબ્દોમાં, આ સમયગાળા દરમિયાન રાજ્ય અને વેપાર કરવા માટે કામ કરતા વર્ગ ની કંગાળ શરતો સુધારવા યુનિયન વચ્ચે સામાજિક સંયોગ દ્વારા ચિહ્નિત થયેલ હતી. રાજ્યના હાથ કામ વર્ગ તરફેણમાં હતી. (Source-http://www.mainstreamweekly.net/article678.html)

                                          (Hind Mazdoor Sabha)
                                       

(Founded	December 29, 1948
Members	3.3 million
Country	India
Affiliation	ITUC
Key people	Manohar Kotwal, president Umraomal Purohit, general secretary
Office location	New Delhi, India
Website	members.rediff.com/hms/)

                                    Part-2
                                   -:ટ્રેડ યુનિયન ચળવળ ઇતિહાસ:-
 
ભારતીય કારખાનાઓમાં કામ શરતો નિયમનો માટે પ્રારંભિક માગ લેન્કાશાયર કાપડ મૂડીવાદી લોબીમાં આવ્યું હતું. તેઓ દેખીતું છે કે અનુકૂળ શરતો હેઠળ ભારતીય કાપડ ઉદ્યોગમાં સ્પર્ધાત્મક પ્રતિસ્પર્ધી ના પ્રાગટ્ય તેમની સ્થિતિ બગડવાની કરશે. તેઓ અને મજૂરી ફેક્ટરી કામ શરતો તપાસ માટે કમિશન નિમણૂક માગણી કરી. પ્રથમ કમિશન 1875 માં નિમણૂક કરવામાં આવી હતી, જોકે પ્રથમ ફેક્ટરી એક્ટ 1881 પહેલાં પસાર થયો હતો. આ એક્ટ હેઠળ 7 વર્ષની બાળકો રોજગાર પ્રતિબંધિત છે. આ એક્ટ પણ 12 વર્ષની નીચે બાળકો ની કામના કલાકો મર્યાદિત છે. સમાન કારખાનું ના અધિનિયમ 1909 અને 1911 માં પરિણામે સંજોગો માં શણ ઉદ્યોગ માટે કામ કરે છે.

બ્રિટિશ ભારતમાં વેપાર યુનિયન ચળવળ એક વેગ મળ્યો જ્યારે બોમ્બે મિલ હાથ એસોસિયેશન 24 એપ્રિલ, 1890 ના રોજ રચના કરવામાં આવી. આઇએલઓ ની સ્થાપના, 1919 માં, કામદારો માટે પ્રેરણા સ્ત્રોત માટે પૂરા પાડવામાં આવેલ રાજકીય સભાન બને છે. `ભારતના સભ્યપદ કામદારોના કેન્દ્રિય સંસ્થા બધા ભારત ટ્રેડ યુનિયન કોંગ્રેસ (AITUC) કહેવાય છે, 1920 માં મેળવ્યા અને સુસંગત શ્રમ સંસ્થાઓ પ્રવૃત્તિઓ હેતુ માટે, રચના, મહાન પ્રભાવ ગલનબિંદુ. (Source-http://www.indianetzone.com/24/trade_union_movement_india.htm)

                                                 (Indian National Trade Union Congress)

(Founded	May 3, 1947
Members	3.8 million (2002)
Country	India
Affiliation	INTUC
Key people	G. Sanjeeva Reddy, President; Rajendra Prasad Singh, General Secretary.
Office location	4, Bhai Veer Singh Marg, New Delhi[1]
Website	http://www.intuc.net  )

                                                   

                                    -:ટ્રેડ યુનિયન આંદોલન હેતુ:-

આ ટ્રેડ યુનિયન જાળવણી અથવા સુધારવા કામ શરતો હેતુ માટે એક વેતન આપેલા સતત માંગ છે. રાજકીય પ્રોત્સાહનો અને સિધ્ધાંતો ભારતીય વેપાર `ઓ યુનિયન ચળવળ પ્રભાવિત છે. ભારતીય ટ્રેડ યુનિયન આંદોલન ટ્વીન પાસાં, ઔદ્યોગિક સોદાબાજી સંસ્થા માટે મજૂરી અને તેની સૈદ્ધાંતિક અભિગમ રાજકીય રંગ સાથે વિશ્લેષણ કરવામાં આવી હતી. ટ્રેડ યુનિયન્સ ઓફ પાસાં સામ્રાજ્યવાદ સામે રાષ્ટ્રવાદી સંઘર્ષમાં વિશાળ સામાજિક માં સ્કેન કરવામાં આવી હતી. ત્યાં એક સાથે અથવા વેપાર યુનિયન ચળવળ તેની જાતે અંદર મતભેદ ફ્રેગ્મેન્ટેશન છે.

                                    (All India Trade Union Congress)

(Founded	1920
Members	2,677,979 (2002)
Country	India
Affiliation	WFTU
Key people	Gurudas Dasgupta, general secretary
Office location	Delhi, India)

 

  



                                    (ઐતિહાસિક યુનિયન આંદોલન)
  
                                    -:ટ્રેડ યુનિયન ચળવળ વિકાસ:- 
1924 થી 1935 ના સમયગાળા દરમિયાન ક્રાંતિકારી વેપાર યુનિયન ચળવળ યુગ તરીકે ગણી શકાય. M.N. રોય, Muzaffer અહેમદ, એસએ Dange અને Shawkat Osmani વેપાર યુનિયન હલનચલન પગલે અને પરિણામે ઔદ્યોગિક કામદારો વચ્ચે રાજકીય સભાનતા વધી છે. પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધ અને તેના પરિણામ soaring ભાવ છે, ઉદ્યોગપતિઓની માટે અભૂતપૂર્વ શોષણ પરંતુ કામદારો માટે miserably ઓછા વેતન સમય લાવ્યા હતા. મહાત્મા ગાંધી આ ઉદભવ રાષ્ટ્રવાદી સંઘર્ષ છે, કે જે કામદારો રાષ્ટ્રીય કારણ માટે એકત્ર કરી શકે છે રૂખ બિન હિંસક ની વૃદ્ધિ હતી. એક શ્રમજીવી ક્રાંતિ આયોજન એવકન સમગ્ર વિશ્વમાં આ કામદાર વર્ગ. નેશન `ઓ એજન્સી (આઇએલઓ) ની લીગ સ્થાપવાની શ્રમ સમસ્યા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય મહત્વ આપી હતી.
બધા ભારત ટ્રેડ યુનિયન કોંગ્રેસઆ રાષ્ટ્રવાદી નેતાઓ રાષ્ટ્રીય શરીર તરીકે ટ્રેડ યુનિયન રચના ની પહેલ હતી. આ બધા ભારત ટ્રેડ યુનિયન કોંગ્રેસ (AITUC) 31 ઓક્ટોબર, 1920 ના રોજ અસ્તિત્વમાં આવી હતી. લાલા લાજપત રાઇ એ AITUC પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા હતા. રાષ્ટ્રીય નેતાઓ નજીકથી ટ્રેડ યુનિયન કોંગ્રેસ સાથે સંકળાયેલ હતી. સીઆર Dass, vv જેવી ઉજવણી રાષ્ટ્રવાદી નેતાઓ Giri અને Sarojini નાયડુ પર પછી, જવાહરલાલ નેહરુ વગેરે બધા ભારત ટ્રેડ યુનિયન કોંગ્રેસ (AITUC) ની વાર્ષિક સત્રો પર કર્યો. 1927 સુધીમાં, વેપાર યુનિયન કોંગ્રેસ સંખ્યામાં AITUC સાથે જોડાયેલી 57 વધી.
1926-27 દરમ્યાન, AITUC બે જૂથો માટે, સુધારા અને ક્રાંતિકારી જૂથો વિભાજિત કરવામાં આવી હતી. સામ્યવાદી વિચારસરણી માટે રચના વધુ પ્રભાવ અને AITUC કામ કરવું લાગતું હતું. આ હડતાલ ટ્રેડ યુનિયન મુખ્ય હથિયાર બની ગયું છે. તેઓ પોતાની ક્રાંતિ નામ જર્નલ છે, જે માટે ટ્રેડ યુનિયન અને આદર્શો સિદ્ધાંત પ્રચાર સાધન બની ગયું પ્રકાશિત. આ ક્રાંતિ આ મુદ્રાલેખ માટે મૂડીવાદ હરાવવા હતી. વેપાર unionists ભારપૂર્વક માનતા હતા કે જ્યાં સુધી સંપૂર્ણપણે મૂડીવાદીઓ overthrown હતી, proletariat વિશેષાધિકારો થી વંચિત આવશે. આ ટ્રેડ unionists દ્વારા બોલાવાયેલ હડતાલ તાત્કાલિક આર્થિક માગણીઓ કરતા રાજકીય વિચારો દ્વારા વધુ પ્રેરણા મળી હતી. આ AITUC પાછળથી પાન પેસિફિક સચિવાલય અને મોસ્કો ખાતે ત્રીજી આંતરરાષ્ટ્રીય સાથે જોડાયેલી હતી. કરવા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તર પર સામ્યવાદી સર્વોપરિતા વિરોધ, જોશી ના નેતૃત્વ હેઠળ ઉદારમતવાદીઓ AITUC માંથી પાછી ખેંચી લીધી અને બધા ભારત ટ્રેડ યુનિયન ફેડરેશન રચના કરી હતી.
ભારતીય ટ્રેડ યુનિયન સેન્ટર - CITUભારતીય ટ્રેડ યુનિયન (CITU) સેન્ટર ભારતમાં રાષ્ટ્રીય સ્તરે ટ્રેડ યુનિયન રાજકીય ભારત સામ્યવાદી પક્ષ (માર્ક્સવાદી) સાથે જોડાયેલ છે. ભારતીય ટ્રેડ યુનિયન ઓફ ધ સેન્ટર એક ભારતમાં કામદારો સૌથી મોટી વિધાનસભા છે. તે તમિલનાડુ, આંધ્ર પ્રદેશ અને કર્ણાટક એક સારા હાજરી ઉપરાંત મજબૂત પશ્ચિમ બંગાળ, કેરળ અને ત્રિપુરા અને ભારતીય રાજ્યોમાં નિર્વિવાદ હાજરી ધરાવે છે. તે ભારતીય રાજ્યોમાં તમામ લગભગ હાજરી ધરાવે છે.
ઉગ્રવાદીઓ નિયંત્રણ હેઠળ ટ્રેડ્સ યુનિયન આંદોલન વધારો તાકાત પર ગયેલા, ભારતીય સરકાર તેને ધમકી તરીકે ગણવામાં આવે છે. તેથી, તે માટે ઘણા કાયદાકીય ક્રિયાઓ અદા કરીને નિયંત્રણો મૂકવામાં નક્કી કર્યું. એક જાહેર સલામતી બિલ ધ 1928 વર્ષ માં ધારાસભા માં રજૂ કરવામાં આવી હતી, પરંતુ તે મોટા ભાગના આધાર નથી મળી હતી. આ સાંયોગિક દબાણ હેઠળ બાદમાં, બિલ માટે વટહુકમ સ્વરૂપમાં 1929 માં જારી કરી હતી. વેપાર વિવાદો 1929 માં અને ઔદ્યોગિક વિવાદની પતાવટ માટે ઇન્કવાયરી કોન્સિલિએશન બોર્ડ ઓફ કોર્ટ ઓફ ફરજિયાત મુલાકાત માટે પૂરી પાડવામાં આવેલ, કામ કરે છે. તે પણ જાહેરાત કરી હતી કે હડતાલ જાહેર ઉપયોગીતા અને સેવાઓ (આ ટપાલ સેવાઓ, રેલવે, પાણી અને ઇલેક્ટ્રીક વિભાગો જેવા) ગેરકાયદેસર હતી.
આ એક્ટ પણ પૂરી પાડવામાં આવેલ છે કે જે દરેક વ્યક્તિગત કામદાર, એ હડતાલ ભાગ, વહીવટ માટે એક મહિનાની એક અગાઉથી નોટીસ આપવી જોઇએ. વધુમાં, એક્ટ જાહેરાત કરી હતી કે ટ્રેડ યુનિયન રાજકીય પ્રવૃત્તિઓ મનાઇ ફરમાવે છે જોઇએ. જો કે, ભારતમાં ટ્રેડ યુનિયન ચળવળ ઝડપી સફળતા અનુભવ હતો.  [Source 1- http://www.mainstreamweekly.net/article678.html 2-http://www.indianetzone.com/24/trade_union_movement_india.htm, Wikipedia]

(Note:- This Artical is only for Adarsh MSW college's students study purpose )