Wednesday, 29 February 2012

દાંડી કૂચ ની પૂર્વસંધ્યા 11 માર્ચ, 1930


In all probability this will be my last speech to you. Even if the Government allow me to march tomorrow morning, this will be my last speech on the sacred banks of the Sabarmati. Possibly these may be the last words of my life here.
જો સરકાર મને કાલે સવારે કૂચ કરવા માટે પરવાનગી આપે છે, આ મારા સાબરમતી ના પવિત્ર બેન્કો પર છેલ્લા ભાષણમાં હશે. કદાચ મારા જીવનની છેલ્લા શબ્દો અહીં હોઇ શકે છે.

  સોલ્ટ Satyagraha માર્ચ 12, 1930 પર દાંડી યાત્રા (દાંડી માર્ચ) ની ઉપક્રમ સાથે શરૂ કર્યું. તે પછીના બ્રિટીશ સામે વિરોધ નોંધપાત્ર બિન હિંસક 1920-22 ની ચળવળ બિન-સહકાર અને ભારતની સ્વતંત્રતા 1857 પ્રથમ યુદ્ધ બાદ કરવામાં આવી હતી.

ચળવળ માટે બળ પરિબળ ભારતમાં મીઠું વેપાર અને મીઠું કર લાદવાની બ્રિટિશ ઈજારો હતો. સમકાલીન બ્રિટિશ કાયદા અનુસાર, વેચાણ કે કોઈને પણ બ્રિટિશ સરકાર દ્વારા ઉત્પાદન મીઠું એક ફોજદારી ગુનો હતો. તેથી, જ્યારે સોલ્ટ સહેલાઇથી અને મુક્ત રીતે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં કામદારો માટે સુલભ હતા, તેઓ તે માટે નાણાં ચૂકવવાની ફરજ પાડવામાં આવી હતી. થી સોલ્ટ બધા દ્વારા જરૂરી છે, ભૂગોળ, / વર્ગ જાતિ, ધાર્મિક માન્યતા, અને વંશીય બેકગ્રાઉન્ડમાં ગમે, મહાત્મા ગાંધી તે માટે Satyagraha (વિરોધ બિન હિંસક) એ કેન્દ્રીય બિંદુ તરીકે પસંદ કર્યું.

દાંડી કૂચ ગાંધીજી અને તેમના અનુયાયીઓ 78 વિશે હાથ ધરવામાં આવી હતી, અમદાવાદ નજીક સાબરમતી આશ્રમ થી શરૂ. Satyagrahis બોલ પર દાંડી, ગુજરાત, 240 માઈલ દૂર દૂર ના દરિયાકાંઠાના ગામ માટે સુયોજિત કરો. વોક 23 દિવસ સુધી અને 48 ગામો પસાર થયા હતા. ચળવળકારોનો મહાન ઉત્સાહ અને પ્રવાહોની આધાર ખૂબ જ સ્પષ્ટ હતો પ્રાપ્ત કરવામાં આવી હતી. પ્રવાસ દરમિયાન દરમિયાન, Satyagrahis હજારો નાયક જોડાયા Sarojini નાયડુ જેવા નેતાઓ સહિત,

                          મહાત્મા ગાંધી અને માર્ચ દરમિયાન Sarojini નાયડુ


મીઠું બનાવવા સાંકેતિક અધિનિયમ મોટા રાષ્ટ્ર સમગ્ર નાગરિક અસહકાર આંદોલન વેગ આપ્યો. તે બ્રિટીશ સરકાર અને ભારતીયો અને ભારતના સ્વતંત્રતા તરફ તેમના વલણ પર નોંધપાત્ર અસર પડી હતી. પ્રથમ વખત માટે, સામાન્ય ભારતીયો મોટી સંખ્યામાં સ્વતંત્રતા માટે લડત જોડાયા, અને તે વિશ્વભરમાં ધ્યાન મેળવ્યા હતા.
 

બ્રિટિશ મીઠું કાયદા ભંગ તરીકે દાંડી માર્ચ અને ગાંધીજી દ્વારા મીઠું ના નિર્માણ ગણવામાં આવે છે. પરિણામે, તેઓ 4 મે, 1930 ના રોજ મધ્યરાત્રી ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. ખારા કરવેરા સામે Satyagraha લગભગ એક વર્ષ માટે ચાલુ રાખી, 80,000 ભારતીયો પર જે જેલમાં ધકેલાયા હતા. આ ચળવળ લગભગ જેલ અને વાઈસરોય લોર્ડ ઇરવીન સાથે વાટાઘાટો માંથી  ગાંધી પ્રકાશન સાથે એક વર્ષ બાદ અંત આવ્યો હતો. જ્યારે ચળવળ બ્રિટિશ કોઇ તાત્કાલિક કન્સેશન પરિણમ્યુ ન હોય, તો તે મુખ્ય સીમાચિહ્નરૂપ અને સ્વતંત્રતા માટે ભારત સામે લડવા વળાંક ચિહ્નિત થયેલ.


ગાંધીજી ફિલસૂફી અને દાંડી માર્ચ અમેરિકી નાગરિક અધિકાર કાર્યકર, ડો માર્ટિન લ્યુથર કિંગ જુનિયર અને 1960 માં અને કાળા અન્ય લઘુમતી જૂથો માટે નાગરિક અધિકારો માટે તેમની લડાઈ પર નોંધપાત્ર પ્રભાવ હતો.

12 માર્ચ, 1930 ના રોજ, ગાંધી અને 78 બોલ પર તેમના સાબરમતી આશ્રમ ખાતે શરૂ બિંદુ થી 390 કિલોમીટર (240 માઈલ) પર દાંડી, ગુજરાત, દરિયાકાંઠાની ગામ માટે સુયોજિત satyagrahis. ધ સ્ટેટ્સમેન અનુસાર, સત્તાવાર સરકારી અખબાર કે જે સામાન્ય રીતે નીચે માતાનો ગાંધી સમારંભો ટોળાં માપ ભજવી હતી, 100,000 લોકો રોડ કે Ahmadabad થી સાબરમતી અલગ ગીચ , પ્રથમ  દિવસ 21 કિલોમીટર માર્ચ (13 માઈલ) હતો. Aslali, જ્યાં ગાંધી 4,000 લગભગ પ્રેક્ષકો સાથે વાત કરી હતી જે ગામ છે. Aslali, અને અન્ય ગામો કે માર્ચ પસાર સમયે, સ્વયંસેવકો દાન એકત્ર, રજીસ્ટર નવી satyagrahis, અને ગામ અધિકારીઓ કે જેમણે બ્રિટિશ શાસન સાથે સહકાર અંત પસંદ માંથી રાજીનામા મળ્યો.
 

જેમ જેમ તેઓ દરેક ગામ દાખલ ટોળાં ચળવળકારોનો સ્વાગત, નગારાં અને ઝાંઝ હરાવીને. ગાંધી અમાનુષી તરીકે મીઠું કર હુમલો ભાષણો, અને તરીકે મીઠું satyagraha આપ્યો "ગરીબ માણસ માતાનો યુદ્ધ." દરેક રાત્રે તે ખુલ્લું સુતી હતી. જ વસ્તુ કે ગ્રામવાસીઓ પૂછવામાં આવ્યું હતું ખોરાક અને પાણી સાથે નાહવું હતું. ગાંધીનું માનવું છે કે આ સ્વતંત્રતા, છેવટે જીત માટે જરૂરી માટે યુદ્ધ માં ગરીબ લાવી શકે છે
.



(Note:- This Artical is only for Master of Social Work college's students study purpose )



Tuesday, 28 February 2012

RESEARCH PROPOSAL IN SOCIAL WORK




PART-1 GUIDELINES FOR PREPARING RESEARCH PROPOSAL IN SOCIAL WORK

Dissertation Title
The title of the project should clearly specify the type and nature of the project. It should be clear, brief
and specific. It is suggested that the topic should be related to social work.
The most important decision in any research is the choice of the topic. You would not only be engaged
and engrossed in studying the various aspects of that topic for a few years to come but perhaps for all
your professional life you will be working in that area and will be known to be an expert in it. Therefore,
before deciding on a topic think over it very carefully and then decide.
Before deciding on a research topic, it is advisable that you make a preliminary study of the amount of
research and publication done in this area. This will be of great help to you. You will be able to find out
what aspects of the topic have been studied and what remains to be further researched. You may
detect that the topic you intend to work on has already been researched by someone, somewhere. As
against this the other aspect is that the topic may not have attracted the attention of many. Therefore,
finding relevant material may be difficult.

Introduction
In the introduction, you may provide a description of the topic, broad area of the study; why the topic is
important and clarification of the important concepts.


Consultation with your Supervisor(Guide)
After choosing the topic of your interest, you should discuss it with your Supervisor. The supervisor
may further help you in understanding the positive and negative aspects pertaining to the investigation
concerning your topic. Perhaps he/she may ask you to broaden your area of study or to limit your study
to certain specific aspects. The discussion with your supervisor will also enable you to identify and
finalize the objectives of your study, facilitating you to develop certain hypotheses, choosing the
universe as well as sampling framework. This will also facilitate the preparation of tools for datacollection
and also their application in collecting the data. The supervisor will help you in clarifying all
your doubts. He/she will also guide you in the preparation of the research proposal. Once you prepare
the research proposal in consultation with your supervisor, it will be easier for you to get his/her prompt
approval for submitting to IGNOU for consideration. It is desirable that you yourself prepare a draft
research proposal before you go for seeking guidance. That will enable the supervisor to help you infinalizing the proposal. Keeping good academic rapport with the supervisor will facilitate you in carrying
out a good research work. This may eventually help you also for further studies in the same or related
areas. Therefore, the importance of the role that your supervisor may play in finalizing your research
proposal cannot possibly be over-emphasized.


Background and Rationale (1000-1500 words)
In this part of the proposal, an introduction to the research area along with relevant related literature be
given. A theoretical basis to the study be established; a brief review of related studies be undertaken;
and an explanation be given as to how this present study is a new study exploring new vistas or
extending the exploration of previous research findings. The implications of the study for theory, policy
and practice may be underlined. In scientific research, the rationale may underline a previous theorum
or formula or a tested hypothesis which needs further investigation.


Objectives
Every research either conducted for a degree or otherwise should start with a literature survey. The
literature should normally start with a survey of the journals in the area of your choice. This will give you
the status of research on your topic as well. You will find bibliography of sources referred to by the
authors. You can search for these and in turn search for more sources that interest you or are available
to you. After going through these sources you will be able to collect enough information to help you
decide on your research topic.
However, it is a good idea to start your survey by reading previous surveys on the area of your choice.
They will give you a comprehensive view of the topic/area. Quite often we photocopy documents and
plan to read them at a later date. The time to read them never arrives, because we are confident we
can read the document whenever we want. Do not postpone reading. Read the material that you get
and then make a copy of it.
Encyclopedia and abstracting journals in the discipline concerned will also give you detailed information
on the topic but they may not be up-to-date. For the latest information you should consult journals and
on-line information (on the internet).
The objectives of the proposed research work should state your intention for carrying out this
dissertation. Usually a topic contains three or four objectives. These objectives can be given in a serial
form, pinpointing your approach. For example, you plan to study the problem of social workers in NGO
sector. You may like to study the reasons for low salary, high turn out etc. Such objectives thus, will
spell out the scope of the study.


Hypotheses
Hypothesis is the probable answer to the problem you have undertaken, and the project tests the
hypothesis. But not all studies involve testing of hypothesis mostly experiment-based studies have
hypotheses). You can discuss with your supervisor regarding the type of study you want to undertake.
You may even avoid hypotheses for your study after discussing with your supervisor.

Methods
The ‘methods’ section of the proposal should be divided into four sections, given as follows:

i) Research Methodology
In this sub-section, categorical statement be made and discussion be undertaken with regard to the
exact research method followed in the study. This may include historical, philosophical, case study,
descriptive, experimental (and the type of experimental method), or a mixed research methodology.
The rationale for selecting the research method be given. For scientific research, an explanation be
provided to the nature of experimental design used for the study.

ii) Universe of the Study
If the research involves field work, you should define the universe of the study. Universe is defined as
the entire area or population taken for the particular study. This will depend on the geographical limits
of the study and the unit of the study. For instance, if you are studying the profile of Schools of Social
Work in a state, then all the Schools of Social Work will comprise the universe of the study. You will
draw the sample from this universe.

iii) Sample
In this section, the population should be categorically defined (geographic, demographic, physical,
social and other aspects as appropriate), and the sampling method followed to select the sample be
noted. The nature of the proposed sample be stated; and the rationale for selecting the sample method
and the sampling (and its size) be underlined. It may also be noted in what way a group of sample or
even a single case is representative of the population species. If your research proposal is based on
field work you will have to choose a sample from the universe. A sample is representative of the whole
population. Sampling can be done in many ways such as random sampling, cluster sampling etc. To
know more about the different types of sampling, please refer to any standard book on statistics which
you might have consulted while preparing for Research Methods in Social Work.

iv) Tools and Techniques
In this section, the various tools and techniques to be adapted or to be developed for use in the study
be noted, in relation to the objectives of the study. Reliability and validity of the tools and techniques, as
appropriate, should be mentioned. Aspects to be included in the questionnaire/ interview
schedule/observation schedule/rating scale, etc. should be mentioned. For scientific research, one may
underline the process of experimentation and testing, and methods used to observe and/or measure
the corresponding changes in the treatment and the depending variables. Also, a brief description may
be given on a variety of instruments and objects to be used for conducting the research.

v) Procedure of Data Collection
This section should focus on the procedure/steps proposed to be followed for administration of tools
and techniques to collect data, and/or the process of conducting the experiment or case study.




PART-2 GUIDELINES FOR PREPARING RESEARCH PROPOSAL IN SOCIAL WORK



Data Analysis and Interpretation
The raw data has to be scrutinized and coded and then data analysis can be done, using statistical
methods. It is desirable that the techniques, which you intend to use are mentioned in the proposal.
The proposed methodology to be followed to tabulate/collate various data collected for the study should
be noted. Statistical and other qualitative techniques (if any) to be applied for data analysis should be
mentioned; and how will the analysis be interpreted in relation to the stipulated objectives and
hypotheses of the study and how conclusions be drawn should be noted. In case of experimentation,
the stages of the process, and quantitative and qualitative changes/effects and their process of analysis
and interpretation should be stipulated.




Tables
Tables will have relevant statistical calculations such as percentage, mean, median, standard deviation,
co-relation etc.
Tables will have proper numbers (i.e. Chapter I will have Table 1.1, Table 1.2 etc; Chapter 2 will have
Table 2.1, Table 2.2 etc.). Table number will be followed by Table title which should be as brief as
possible while conveying the matter contained in the table clearly. If a table is lifted from some other
sources, it should be indicated below the table. Table interpretation may be given in three paragraphs:
(i) an introduction to the parameter or topic, (ii) actual data interpretation, (iii) major findings or
indications.


Discussion of Results and Implications of the Study
In this section, it should be mentioned how the results obtained as above will be discussed; how and in
what respect implications for theory, policy and practice be drawn; in what way the results
support/contradict previous such findings, and what contribution it makes to scientific theories or
interpretations.

Chapterization
Chapter plan or chapterization will give a tentative plan for writing the report. This exercise will help you
in completing your dissertation smoothly and in a systematic way.
References
This section should note the references quoted in the proposal or those which have been consulted to
prepare the research proposal. Further, this section should show what referencing style has been
followed (and therefore will be followed) in the research proposal/report.

(Note:- This Artical is only for Master of Social Work college's students study purpose )


Morarji Ranchhodji Desai મોરારજી રણછોડજી દેસાઈ,मोरारजी देसाई

                                 (મોરારજી રણછોડજી દેસાઈ)

                          29 February 1896 – 10 April 1995                          

जन्म

मोरारजी देसाई का जन्म 29 फ़रवरी 1896 को गुजरात के भदेली नामक स्थान पर हुआ था। उनका संबंध एक ब्राह्मण परिवार से था। उनके पिता रणछोड़जी देसाई भावनगर (सौराष्ट्र) में एक स्कूल अध्यापक थे। वह अवसाद (निराशा एवं खिन्नता) से ग्रस्त रहते थे, अत: उन्होंने कुएं में कूद कर अपनी इहलीला समाप्त कर ली। पिता की मृत्यु के तीसरे दिन मोरारजी देसाई की शादी हुई थी।

विद्यार्थी जीवन

मोरारजी देसाई की शिक्षा-दीक्षा मुंबई के एलफिंस्टन कॉलेज में हुई जो उस समय काफ़ी महंगा और खर्चीला माना जाता था। मुंबई में मोरारजी देसाई नि:शुल्क आवास गृह में रहे जो गोकुलदास तेजपाल के नाम से प्रसिद्ध था। एक समय में वहाँ 40 शिक्षार्थी रह सकते थे। विद्यार्थी जीवन में मोरारजी देसाई औसत बुद्धि के विवेकशील छात्र थे। इन्हें कॉलेज की वाद-विवाद टीम का सचिव भी बनाया गया था लेकिन स्वयं मोरारजी ने मुश्किल से ही किसी वाद-विवाद प्रतियोगिता में हिस्सा लिया होगा। मोरारजी देसाई ने अपने कॉलेज जीवन में ही महात्मा गाँधी, बाल गंगाधर तिलक और अन्य कांग्रेसी नेताओं के संभाषणों को सुना था।

व्यावसायिक जीवन

मोरारजी देसाई ने मुंबई प्रोविंशल सिविल सर्विस हेतु आवेदन करने का मन बनाया जहाँ सरकार द्वारा सीधी भर्ती की जाती थी। जुलाई 1917 में उन्होंने यूनिवर्सिटी ट्रेनिंग कोर्स में प्रविष्टि पाई। यहाँ इन्हें ब्रिटिश व्यक्तियों की भाँति समान अधिकार एवं सुविधाएं प्राप्त होती रहीं। यहाँ रहते हुए मोरारजी अफ़सर बन गए। मई 1918 में वह परिवीक्षा पर बतौर उप ज़िलाधीश अहमदाबाद पहुंचे। उन्होंने चेटफ़ील्ड नामक ब्रिटिश कलेक्टर (ज़िलाधीश) के अंतर्गत कार्य किया। मोरारजी 11 वर्षों तक अपने रूखे स्वभाव के कारण विशेष उन्नति नहीं प्राप्त कर सके और कलेक्टर के निजी सहायक पद तह ही पहुँचे।

राजनीतिक जीवन

मोरारजी देसाई ने 1930 में ब्रिटिश सरकार की नौकरी छोड़ दी और स्वतंत्रता संग्राम के सिपाही बन गए। 1931 में वह गुजरात प्रदेश की कांग्रेस कमेटी के सचिव बन गए। उन्होंने अखिल भारतीय युवा कांग्रेस की शाखा स्थापित की और सरदार पटेल के निर्देश पर उसके अध्यक्ष बन गए। 1932 में मोरारजी को 2 वर्ष की जेल भुगतनी पड़ी। मोरारजी 1937 तक गुजरात प्रदेश कांग्रेस कमेटी के सचिव रहे। इसके बाद वह बंबई राज्य के कांग्रेस मंत्रिमंडल में सम्मिलित हुए। इस दौरान यह माना जाता रहा कि मोरारजी देसाई के व्यक्तितत्त्व में जटिलताएं हैं। वह स्वयं अपनी बात को ऊपर रखते हैं और सही मानते हैं। इस कारण लोग इन्हें व्यंग्य से 'सर्वोच्च नेता' कहा करते थे। मोरारजी को ऐसा कहा जाना पसंद भी आता था। गुजरात के समाचार पत्रों में प्राय: उनके इस व्यक्तित्व को लेकर व्यंग्य भी प्रकाशित होते थे। कार्टूनों में इनके चित्र एक लंबी छड़ी के साथ होते थे जिसमें इन्हें गाँधी टोपी भी पहने हुए दिखाया जाता था। इसमें व्यंग्य यह होता था कि गाँधीजी के व्यक्तित्व से प्रभावित लेकिन अपनी बात पर अड़े रहने वाले एक ज़िद्दी व्यक्ति।
स्वतंत्रता संग्राम में भागीदारी के कारण मोरारजी देसाई के कई वर्ष ज़ेलों में ही गुज़रे। देश की आज़ादी के समय राष्ट्रीय राजनीति में इनका नाम वज़नदार हो चुका था। लेकिन मोरारजी की प्राथमिक रुचि राज्य की राजनीति में ही थी। यही कारण है कि 1952 में इन्हें बंबई का मुख्यमंत्री बनाया गया। इस समय तक गुजरात तथा महाराष्ट्र बंबई प्रोविंस के नाम से जाने जाते थे और दोनों राज्यों का पृथक गठन नहीं हुआ था। 1967 में इंदिरा गाँधी के प्रधानमंत्री बनने पर मोरारजी को उप प्रधानमंत्री और गृह मंत्री बनाया गया। लेकिन वह इस बात को लेकर कुंठित थे कि वरिष्ठ कांग्रेस नेता होने पर भी उनके बजाय इंदिरा गाँधी को प्रधानमंत्री बनाया गया। यही कारण है कि इंदिरा गाँधी द्वारा किए जाने वाले क्रांतिकारी उपायों में मोरारजी निरंतर बाधा डालते रहे। दरअसल जिस समय श्री कामराज ने सिंडीकेट की सलाह पर इंदिरा गाँधी को प्रधानमंत्री बनाए जाने की घोषणा की थी तब मोरारजी भी प्रधानमंत्री की दौड़ में शामिल थे। जब वह किसी भी तरह नहीं माने तो पार्टी ने इस मुद्दे पर चुनाव कराया और इंदिरा गाँधी ने भारी मतांतर से बाज़ी मार ली। इंदिरा गाँधी ने मोरारजी के अहं की तुष्टि के लिए इन्हें उप प्रधानमंत्री का पद दिया।

प्रधानमंत्री पद

पण्डित जवाहर लाल नेहरू के समय कांग्रेस में जो अनुशासन था, वह उनकी मृत्यु के बाद बिखरने लगा। कई सदस्य स्वयं को पार्टी से बड़ा समझते थे। मोरारजी देसाई भी उनमें से एक थे। श्री लालबहादुर शास्त्री ने कांग्रेस पार्टी के वफ़ादार सिपाही की भाँति कार्य किया था। उन्होंने पार्टी से कभी भी किसी पद की मांग नहीं की थी। लेकिन इस मामले में मोरारजी देसाई अपवाद में रहे। कांग्रेस संगठन के साथ उनके मतभेद जगज़ाहिर थे और देश का प्रधानमंत्री बनना इनकी प्राथमिकताओं में शामिल था। इंदिरा गांधी ने जब यह समझ लिया कि मोरारजी देसाई उनके लिए कठिनाइयाँ पैदा कर रहे हैं तो उन्होंने मोरारजी के पर कतरना आरम्भ कर दिया। इस कारण उनका क्षुब्ध होना स्वाभाविक था। नवम्बर 1969 में जब कांग्रेस का विभाजन कांग्रेस-आर और कांग्रेस-ओ के रूप में हुआ तो मोरारजी देसाई इंदिरा गांधी की कांग्रेस-आई के बजाए सिंडीकेट के कांग्रेस-ओ में चले गए। फिर 1975 में वह जनता पार्टी में शामिल हो गए। मार्च 1977 में जब लोकसभा के चुनाव हुए तो जनता पार्टी को स्पष्ट बहुमत प्राप्त हो गया। परन्तु यहाँ पर भी प्रधानमंत्री पद के दो अन्य दावेदार उपस्थित थे-चौधरी चरण सिंह और जगजीवन राम। लेकिन जयप्रकाश नारायण जो स्वयं कभी कांग्रेसी हुआ करते थे, उन्होंने किंग मेकर की अपनी स्थिति का लाभ उठाते हुए मोरारजी देसाई का समर्थन किया।
इसके बाद 23 मार्च, 1977 को 81 वर्ष की अवस्था में मोरारजी देसाई ने भारतीय प्रधानमंत्री का दायित्व ग्रहण किया। इनके प्रधानमंत्रित्व के आरम्भिक काल में, देश के जिन नौ राज्यों में कांग्रेस का शासन था, वहाँ की सरकारों को भंग कर दिया गया और राज्यों में नए चुनाव कराये जाने की घोषणा भी करा दी गई। यह अलोकतांत्रिक और असंवैधानिक कार्य था। जनता पार्टी, इंदिरा गांधी और उनकी समर्थित कांग्रेस का देश से सफ़ाया करने को कृतसंकल्प नज़र आई। लेकिन इस कृत्य को बुद्धिजीवियों द्वारा सराहना प्राप्त नहीं हुई।




 ડેપ્યુટી કલેક્ટર તરીકે મોરારજી દેસાઈ:-

દેશના પૂર્વ વડા પ્રધાન મોરારજીભાઈ દેસાઈનો આજે જન્મદિવસ છે. ફેબ્રુઆરી મહિનામાં ૨૯મી તારીખ ચાર વર્ષે એક જ વખત આવે છે. દેશના સ્વચ્છ, પ્રામાણિક અને સિદ્ધાંત માટે કદીયે બાંધછોડ નહીં કરનાર મોરારજીભાઈની દેશ અને ગુજરાતે જે કદર કરવી જોઈએ તેવી કદર કરી નથી. દેશની રાજનીતિમાં સાચાને સાચા અને ખોટાને ખોટા કહી દેનાર મોરારજી દેસાઈ ગંદી રાજરમતોથી જોજનો દૂર હતા. તેઓ ચુસ્ત કોંગ્રેસી હતા, પરંતુ ૮૨ વર્ષની વયે બિનકોંગ્રેસી સરકારના વડા પ્રધાન થવાનું તેમના નસીબમાં આવ્યું. તે વિધિની વક્રતા હતી. તેમના અલ્પ શાસન દરમિયાન નાણાકીય શિસ્ત અને ફુગાવાને કાબૂમાં લાવવાના કૌશલ્ય બદલ દેશના અર્થશાસ્ત્રીઓ આજે પણ તેમને યાદ કરે છે.

ઉગ્ર સ્વભાવ:-

મોરારજી દેસાઈનો જન્મ તા. ૨૯મી ફેબ્રુઆરી, ૧૮૯૬ના રોજ વલસાડ જિલ્લાના ભદેલી ગામે થયો હતો. તેઓ સ્વતંત્ર અને સહેજ ઉગ્ર સ્વભાવના અનાવિલ બ્રાહ્મણ હતા. તેમના પિતા શિક્ષક હતા અને વિદ્યાર્થી મોરારજીને ભાવનગર સ્ટેટ તરફથી રૂ. ૧૦ની સ્કોલરશિપ મળતી. એ ઉપરાંત ટયૂશન કરીને તેઓ જે પૈસા વધે તે તેમની બાને મોકલાવતા. ભણ્યા વલસાડની શાળામાં, પણ મેટ્રિકની પરીક્ષા તેમણે અમદાવાદમાં આપી હતી. મુંબઈની વિલ્સન કોલેજમાં ઉચ્ચ શિક્ષણ લઈ ૧૯૧૮માં બ્રિટિશ રાજ હેઠળ સરકારી નોકરી કરી. ૧૯૧૯માં તેઓ ખેડા જિલ્લામાં પ્રાંત ઓફિસર નીમાયા. તે પછી પ્રાંતિજ તાલુકાના ડેપ્યુટી કલેક્ટર તરીકે નીમાયા. મોરારજી દેસાઈનો મુકામ તલોદ મુકામે હતો. એ વખતના અંગ્રેજ કલેક્ટર મિ. ચેટફિલ્ડ ત્યાંથી છ માઈલ દૂર પડાવ નાખીને બેઠા હતા. અંગ્રેજ કલેક્ટર તલોદ આવ્યા અને સ્થાનિક લોકો તેમને મળવા ગયા. કલેક્ટર ગુજરાતી સમજતા નહોતા અને ગામના લોકો અંગ્રેજી જાણતા નહોતા. ડેપ્યુટી કલેક્ટર મોરારજીભાઈએ બંને વચ્ચે સેતુ બનવા પ્રયાસ કર્યો. કલેક્ટરે મોરારજીભાઈને વચ્ચે બોલવા ના પાડી. મોરારજી દેસાઈએ કલેક્ટરને કહ્યું : “મારી જરૂર ના હોય તો હું મારા મુકામ પર જઉં છું”, એમ કહી મોરારજીભાઈ ત્યાંથી ચાલ્યા ગયા. થોડી વાર બાદ કલેક્ટર ખુદ મોરારજી દેસાઈને મળવા તેમના તંબુ પર ગયા. મોરારજી દેસાઈનો સ્વભાવ ઉગ્ર અને સંવેદનશીલ હતો. અંગ્રેજ કલેક્ટરે હસીને કહ્યું : “યંગમેન ! ફરગેટ ધીસ. આઈ ડીડ નોટ ટેઈક ઈટ ઈલ.”
ડીએસપીનો જવાબ

મોરારજી દેસાઈની ડેપ્યુટી કલેક્ટર તરીકે બદલી ભરૂચ થઈ. એ વખતે ડીએસપીઓની બદલી થતાં ઝિયામુદ્દીન અહેમદ નામના એક પંજાબી મહાશય ભરૂચના ડીએસપી તરીકે આવ્યા. એ વખતે પણ આઈસીએસ (હાલના આઈ.એ.એસ.) અને આઈ.પી.એસ. અધિકારીઓ વચ્ચે એકબીજાને ઊતરતા ગણવાની માનસિકતા હતી. રિવાજ એવો હતો કે, નવો અધિકારી આવ્યો હોય તો જૂના અધિકારીને કોલ કરે એટલે કે મળવા જાય. તે પછી જૂનો ઓફિસર નવા ઓફિસરને સામો કોલ કરે. મોરારજી દેસાઈએ પહેલાંથી જ નક્કી કરી નાખ્યું હતું કે, જ્યાં સમાન ધોરણે સંબંધો બાંધી શકાતા ના હોય ત્યાં સામાજિક સંબંધો રાખવા નહીં. તેથી ભરૂચના નવા આવેલા ડીએસપી ઝિયામુદ્દીન અહેમદને બે-ત્રણ મહિના સુધી તેઓ મળ્યા જ નહીં. એક લગ્ન સમારંભમાં બેઉ એકબીજાને મળી ગયા. ડીએસપીએ મોરારજીને ટકોર કરી : “તમે મને મળવા કેમ ના આવ્યા ?”

મોરારજી દેસાઈએ કહ્યું : “તમે નવા આવ્યા છો એટલે તમારે મને મળવા આવવું જોઈએ.”

ડીએસપીને આ વાત ગમી નહીં. એક દિવસ અંગ્રેજ કલેક્ટર મિ. કોવાન રજા પર જતાં તેમના માનમાં ચા-પાણીનો મેળાવડો રાખવામાં આવ્યો હતો. મેળાવડામાં એક જ ટેબલ પર ડીએસપી ઝિયામુદ્દીન અહેમદ અને ડેપ્યુટી કલેક્ટર મોરારજી દેસાઈ બેઠેલા હતા. ડીએસપી મોરારજી દેસાઈને આડકતરી રીતે કહેવા લાગ્યા : “પોલીસની સત્તા ઘણી બહોળી હોય છે.” મોરારજી દેસાઈને ખ્યાલ આવી ગયો કે, ડીએસપી ધમકી આપી રહ્યા છે. તેઓ ડેપ્યુટી કલેક્ટર હોવાની રૂએ સબ-ડિવિઝનલ મેજિસ્ટ્રેટ પણ હતા. તેમણે તરત જ જવાબ આપ્યો : “પોલીસ કરતાં સબ-ડિવિઝનલ મેજિસ્ટ્રેટની સત્તા વધારે બહોળી છે. પોલીસ શક પરથી કોઈને પકડી શકે છે, પરંતુ સબ-ડિવિઝનલ મેજિસ્ટ્રેટની રજા સિવાય કોઈ ૨૪ કલાકથી વધુ તેને કસ્ટડીમાં રાખી શકે નહીં. સબ-ડિવિઝનલ મેજિસ્ટ્રેટ તેનો ખુલાસો પણ માગી શકે છે. સબ-ડિવિઝનલ મેજિસ્ટ્રેટ પાસે ગુનેગારને બે વર્ષની સજા કરવાનો અધિકાર પણ હોય છે.”
ડીએસપીએ કહ્યું : “વેલ યંગમેન ! યુ વીલ કુલ ડાઉન ઈન કોર્સ ઓફ ટાઈમ.”

મોરારજી દેસાઈ ડેપ્યુટી કલેક્ટરની રૂએ સબ-ડિવિઝનલ મેજિસ્ટ્રેટ પણ હતા. તેમણે કહ્યું : “મારે ઠંડા થઈ જવું પડે એવી કોઈ જરૂર ઊભી થવાની નથી. મને દર મહિને ૫૦ રૂપિયાનો પગાર મળે છે તેમાંથી હું મારું કુટુંબ નિભાવી શકું છું.”

ડીએસપી યુવાન મોરારજી દેસાઈના મિજાજને પારખી ગયા અને એકાએક મીઠાશથી વાત કરવા લાગ્યા.
નાટક કંપની

મોરારજી દેસાઈની ભરૂચથી પંચમહાલમાં બદલી થઈ. ગોધરામાં એક નાટક કંપની નાટક કરવા માગતી હતી. તેની પરવાનગી માટે મેનેજર આવ્યા. જે દિવસે નાટક ભજવવાનું હતું તે જ દિવસે તેઓ આવ્યા હતા. મોરારજી દેસાઈએ કહ્યું : “મેં નાટક જોયું નથી, વાંચ્યું નથી. તેમાં કાંઈ વાંધાજનક છે કે નહીં તેની મને ખબર નથી તેથી અત્યારે પરવાનગી આપવી ઉચિત નથી.”
મેનેજરે કહ્યું : “મારી કંપનીને નુકસાન જશે.”

મોરારજી દેસાઈએ વચલો રસ્તો કાઢતાં કહ્યું : “હું તમને નાટકની પરવાનગી આપું છું, પણ એ શરતે કે હું નાટક જોવા આવીશ અને મને કાંઈ વાંધાજનક લાગશે તો તે ક્ષણે જ નાટક બંધ કરવું પડશે.” મેનેજરે એ વાત સ્વીકારી અને રાત્રે મોરારજી દેસાઈ નાટક જોવા ગયા. તેમણે જોયું તો આગલી હરોળમાં પોલીસ ઇન્સ્પેક્ટર, ફોજદાર અને બીજા પોલીસવાળા મફતમાં બેસી ગયા હતા. મેનેજરે પણ પોલીસની જોહુકમીની ફરિયાદ કરી. મોરારજી દેસાઈએ બધાં જ પોલીસ અધિકારીઓને બહાર બોલાવી તતડાવ્યા : “આવી ગેરવર્તણૂકનો મને પહેલાં જ અનુભવ છે. તેથી આજે હું કોઈ પગલાં લેતો નથી. ભવિષ્યમાં ટિકિટ લીધા વગર બેસશો તો હું પગલાં લઈશ.”

એ દિવસ પછી પોલીસે મફતમાં નાટક જોવાનું બંધ કરી દીધું.

ગોધરામાં તોફાનો :-

એ સમયે ગોધરામાં હિન્દુ અને મુસલમાનો વચ્ચે કોણી વૈમનસ્ય હતું. નાની નાની બાબતોમાં ઝઘડા થતાં. ડેપ્યુટી કલેક્ટર તરીકે મોરારજી દેસાઈએ ઘોડા પર બેસી એક સ્થળેથી બીજા સ્થળે જવું પડતું. ૧૯૨૭-૨૮માં ગોધરામાં ગણપતિ મહોત્સવ નિમિત્તે એક સરઘસ નીકળ્યું અને સરઘસ વિખેરાવાના સમયે કોમી તોફાન થયું. એ વખતે મોરારજી દેસાઈ ડેપ્યુટી કલેક્ટર હતા અને મિ. હાર્ટશોન કલેક્ટર હતા. કલેક્ટર વિચિત્ર માણસ હતા. કલેક્ટરનું વલણ ભેદભાવભર્યું હતું. કલેક્ટરને મોરારજી દેસાઈ ગમતા નહોતા, કારણ કે કલેક્ટર પહેલી જ વાર ગોધરા આવ્યા ત્યારે મોરારજી દેસાઈને તેમનો સામાન ઉતારીને બંગલે પહોંચાડવાનું કામ સોંપ્યું હતું. મોરારજી દેસાઈએ એ કામ તો કરી દીધું, પણ એ સામાન ખસેડવાનું જે ખર્ચ આવ્યું તેનું બિલ અંગ્રેજ કલેક્ટરને મોકલી આપ્યું હતું. એનો બદલો લેવા માટે અંગ્રેજ કલેક્ટર ગોખરાનાં કોમી હુલ્લડમાં મોરારજી દેસાઈને ફસાવી દેવા માગતા હતા. કલેક્ટરે મોરારજી દેસાઈના રોલ અંગે કમિશનરને તપાસ સોંપી. ગોધરાનાં કોમી હુલ્લડ અંગે અંગ્રેજ કલેક્ટરે તપાસ માગતા મોરારજી દેસાઈએ ઊલટાનો કલેક્ટરે કરેલો પક્ષપાત ઉઘાડો પાડયો. મોરારજી દેસાઈએ તપાસ કમિશનરને જણાવ્યું કે, “અત્યાર સુધીમાં મેં મારા કામમાં કોમી પક્ષપાત જ નહીં પણ બીજો કોઈપણ પક્ષપાત પણ રાખ્યો હોય તો મને સજા કરજો. હું સ્વીકારી લઈશ.”

કમિશનરે કહ્યું : “તમારી વાત સાચી છે. તમારી વાતથી મને સંતોષ છે”, પરંતુ એ જ તપાસ કમિશનરે સરકારમાં જુદો જ રિપોર્ટ કર્યો. માર્ચ, ૧૯૩૦માં સરકાર તરફથી તેમને તપાસનો ચુકાદો મળ્યો અને તેમાં કોમી તોફાનો દરમિયાન મોરારજી દેસાઈને હિન્દુઓ તરફી પક્ષપાતી ગણવામાં આવ્યા. તેમને દોષનાં કારણો જણાવવામાં ના આવ્યાં, પરંતુ પાછલા ૧૨ વર્ષની કારકિર્દીને લક્ષ્યમાં રાખી તેમની સામે પગલાં ભરવાં ઉચિત નથી એમ જણાવવામાં આવ્યું. અંગ્રેજ સરકારે મોરારજી દેસાઈને સિનિયોરિટીમાંથી ચાર પાયરી નીચે ઉતારવાની સજા કરી.

ગોરા કલેક્ટરે પોતાની પ્રતિષ્ઠા જાળવવા આ ખોટો ચુકાદો આપ્યો. સરકારનો ફેંસલો આવ્યા બાદ એક ક્ષણની પણ રાહ જોયા વિના મોરારજી દેસાઈએ ૧૯મી મે, ૧૯૩૦ના રોજ સરકારી નોકરીમાંથી રાજીનામું આપી દીધું. એ પછી કદી નોકરી ના કરવાનો અને સમાજસેવા માટે જીવન ખર્ચી નાખવાનો નિર્ણય કર્યો. તેઓ સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં જોડાઈ ગયા અને ગાંધીજી-સરદારના ચુસ્ત ટેકેદાર બની ગયા. એક દિવસ તેઓ ભારતના વડા પ્રધાન પણ બન્યા. ગોધરામાં કોમી તોફાન થયું ના હોત તો તેઓ જાહેર જીવનમાં કદી આવત નહીં.
(Note:- This Artical is only for Master of Social Work college's students study purpose )


Liberal thinker (India) उदारवादी चिंतक (भारतीय)

व्यक्तित्व एवं कृतित्व [जन्म 1772 – निधन 1833]
ऐसा नहीं है कि बिना वजह ही राजा राममोहन को भारतीय पुनर्जागरण का जनक कहा जाता है। बतौर एक प्रखर और जुनूनी समाज सुधारक के नाते, वे विधवाओं के पुनर्विवाह, बालिकाओं की शिक्षा और उत्तराधिकार कानूनों में बदलावों के शुरूआती पैरोकारों में से थे। बेशक, सती प्रथा का अंत भी उन्हीं के प्रयासों का ही नतीजा है।
उनकी मानवाधिकारों, लोकतांत्रिक मूल्यों और लोगों के साथ संवाद स्थापित करने की तत्परता से जुड़ी प्रतिबद्धता ही उन्हें सर्वोत्कृष्ट उदारपंथी बनाती है। उन्हीं से आधुनिक भारतीय उदारपंथी आंदोलन का आरंभ होता है।
वे चाहते थे कि पाश्चातय शिक्षा को प्रोत्साहित तो किया जाए लेकिन भारतीय भाषाओं की कीमत पर नहीं। बहुमुखी प्रतिभा के धनी, वे पहले आम भारतीय थे जिन्होंने इंग्लैण्ड की यात्रा की। उन्हें सही मायनों में आधुनिक भारत का जनक कहा जाता है।
उन्हें धर्मो के तुलनात्मक अध्ययन के अगुवा विद्वानों में से एक माना जाता है। जिन्होंने इस्लाम और ईसाई समेत कई धर्मों का संवेदी और समालोचनात्मक तरीके से अध्ययन किया। उनके अंदर चल रही अशांति के चलते ही वे धार्मिक ज्ञानोदय चाहते थे और मौजूदा हिंदुत्व से अंसतुष्टता के कारण ही उन्होंने 1828 में ब्रह्म समाज की स्थापना की।

व्यक्तित्व एवं कृतित्व [जन्म 1869 – निधन 1948]
महात्मा गांधी का सार्वजनिक जीवन उनके उदारवादी मूल्यों में टिकाऊ विश्वास का अच्छा प्रमाण है। चाहे वह असहमति का अधिकार हो, उनके आश्रम में होने वाली घटनाओं के सूक्ष्म निरीक्षण की प्रतिबद्धता, विरोधी विचारों को संयम से सुनना और हिंसा के प्रति उनकी घृणा, हर मायनों में गांधीजी एक सर्वोत्कृष्ट उदारवादी थे। उनकी गहन आस्था थी और उन्होंने राजनीति को अध्यात्मिकता के रंग में रंगा। किन्तु उनकी राजनीति पूर्णतः धर्मनिरपेक्ष आधारित थी। वे इस कहावत पर यकीन करते थे कि वही सरकार सर्वश्रेष्ठ होती है जो कम-से-कम लोगों पर शासन करती है। दलितों के उत्थान के लिए वे जोश से भरे हुए थे (उन्होने उनका नाम हरिजन रखा- जिसका मतलब ईश्वर की संतान होता है)। उन्होंने हरिजन उत्थान के लिए निरन्तर टिकाऊ और रचनात्मक कार्य किए।

व्यक्तित्व एवं कृतित्व [जन्म 1861 – निधन 1941]
ये कवि-दार्शनिक दिल से पूरी तरह मानवतावादी था। वैश्विक शांति, भाईचारे और आध्यात्मवाद के लिए लगाव उनके रचनात्मक कार्यो में बखूबी झलकता है। उन्होंने धर्म में संप्रदायवाद का विरोध किया और वे विज्ञान के विध्वंसात्मक प्रयोग से भी काफी आहत थे। उन्होंने पाश्चात्य सभ्यता से प्रेरित भौतिकतावाद का विरोध किया जिसे आक्रामक वैयक्तिकतावाद से चित्रित किया जाता था। वे पहले एशियाई नागरिक थे जिन्हें साहित्य के लिए नोबेल पुरस्कार मिला।
उनकी रुचि विभिन्न विधाओं में थी। उन्होंने साहित्य की लगभग सभी विधाओं में यादगार लेखन कार्य किया। चाहे वे नाटक, कविताएं, उपन्यास, कहानियां या निबंध हों। इनकी रचनाओं का लगातार अनुवाद होता रहा है और इन पर जमकर टीका भी लिखी गई हैं। शिक्षा में रुचि के परिणामस्वरूप उन्होंने विश्वभारती विश्वविद्यालय की स्थापना की, जिसका स्वरूप अपने आप में अद्वितीय है। यहां यूरोप और चीन की प्रसिद्ध फेकल्टी अपनी सेवाएं दे चुकी हैं। साथ ही भारतीय प्रोफेसरों को भी भुलाया नहीं जा सकता। उनके गीत आज भी उसी तरह प्रसिद्व हैं जैसे उनके समय में हुआ करते थे।

व्यक्तित्व एवं कृतित्व [जन्म 1866 – निधन 1915]
महादेव गोविंद रानाडे के शिष्य गोपाल कृष्ण गोखले को वित्तीय मामलों की अद्वितीय समझ और उस पर अधिकारपूर्वक बहस करने की क्षमता से उन्हें भारत का ग्लेडस्टोन कहा जाता है। वे भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस में सबसे प्रसिद्ध नरमपंथी थे। चरित्र निर्माण की आवश्यकता से पूर्णत: सहमत होकर उन्होंने 1905 में सर्वेन्ट्स ऑफ इंडिया सोसायटी की स्थापना की ताकि नौजवानों को सार्वजनिक जीवन के लिए प्रशिक्षित किया जा सके। उनका मानना था कि वैज्ञानिक और तकनीकी शिक्षा भारत की महत्वपूर्ण आवश्यकता है। स्व-सरकार व्यक्ति की औसत चारित्रिक दृढ़ता और व्यक्तियों की क्षमता पर निर्भर करती है। महात्मा गांधी उन्हें अपना राजनीतिक गुरु मानते थे।




 व्यक्तित्व एवं कृतित्व
[जन्म 1891 – निधन 1956]
भारत के प्रख्यात दलित समर्थक नेता जिन्होंने अपने लोगों के उद्धार और स्वीकृति के लिए जीवन भर काम किया। उन्होंने समाज से न सिर्फ दलितों के लिए रियायतें लीं, बल्कि समुदाय में कुछ आत्मविश्वास जगाने का काम भी किया। उन्होंने लक्ष्यों को हासिल करने कि लिए शिक्षा को महत्वपूर्ण माना और इसके प्रचार के लिए अनेक जर्नल और कई शैक्षणिक संस्थाओं की स्थापना भी की। संविधान सभा के सदस्य होने के नाते उन्होंने संविधान निर्माण में महत्वपूर्ण योगदान दिया। जिसे दुनिया भर में उदार मूल्यों से रचे-बसे  एक सर्वमान्य दस्तावेज के रूप में पहचान मिली।



व्यक्तित्व एवं कृतित्व
[जन्म 1820 – निधन 1891]
नैतिक मूल्यों के संरक्षक शिक्षाविद् विद्यासागर का मानना था कि अंग्रेजी और संस्कृत भाषा के ज्ञान का समन्वय करके ही भारतीय और पाश्चात्य परंपराओं के श्रेष्ठ को हासिल किया जा सकता है। उन्होंने देशी भाषा (वर्नाक्युलर एजुकेशन) और लड़कियों की शिक्षा के लिए स्कूलों की एक श्रृंखला के साथ ही कलकत्ता में मेट्रोपॉलिटन कॉलेज की स्थापना भी की। उन्होंने इन स्कूलों को चलाने में आने वाले खर्च का बीड़ा उठाया और अपनी बंगाली में लिखी गई किताबों, जिन्हें विशेष रूप से स्कूली बच्चों के लिए ही लिखा गया था, की बिक्री से फंड उगाहा। ये किताबें हमेशा बच्चों के लिए खास रही हैं जो शताब्दी या उससे ज्यादा समय तक पढ़ी जा रही हैं।
जब वे कलकत्ता के संस्कृत कॉलेज के प्रिंसिपल थे तब उन्होंने इसे सभी जाति के छात्रों के लिए खोल दिया। ये उनके अनवरत प्रचार का ही नतीजा था कि विधवा पुनर्विवाह कानून, 1856 आखिरकार पारित हो सका। उन्होंने इसे अपने जीवन की एक महत्वपूर्ण उपलब्धि माना। उन्होंने बहुपत्नी प्रथा के खिलाफ भी संघर्ष छेड़ा।
उनके समझौता न करने वाले सिद्धांत, एक योद्धा जैसा जीवन और सहृदयता ने उन्हें अपने समय की बंगाल की एक प्रसिद्ध हस्ती में बना दिया था।




व्यक्तित्व एवं कृतित्व
[जन्म 1887 – निधन 1971]
केंद्रीय मंत्रिमंडल में एक मंत्री, लंबे समय तक एक प्रसिद्व वकील और ख्याति प्राप्त गुजराती लेखक जिन्होंने अपनी भाषा और साहित्य का प्रचार किया। वे कांग्रेस के सक्रिय कार्यकर्ता थे। उन्हें अपनी राजनीतिक गतिविधियों के लिए ब्रिटिश शासनकाल में गिरफ्तार किया गया। कांग्रेस द्वारा बंबई में बनाई गई प्रथम सरकार में वे गृहमंत्री थे और बाद में भारत के कृषि मंत्री रहे। उन्होंने भारतीय विद्या भवन की स्थापना की। (जिसके लिए उन्हें कुलपति की उपाधि प्रदान की गई) साथ ही उन्होंने बहुत-सी सांस्कृतिक और धर्मनिरपेक्ष संस्थाओं की स्थापना की। वे स्वतंत्र पार्टी के संस्थापक उपाध्यक्ष भी थे।



(Note:- This Artical is only for Master of Social Work college's students study purpose )










Monday, 27 February 2012

ગોધરાથી સરદારપુરા સુધી સળગેલી ગાડી અને ગાંડપણની રાખ

બરાબર દસ વર્ષ પહેલાં, ૨૭ ફેબુ્રઆરી ૨૦૦૨માં સાબરમતી એકસપ્રેસમાં ખેંચાયેલી ચેઈન આજે કંઈકના ગળામાં આભૂષણ તો કંઈકના હાથ - પગમાં સાંકળ બની ગઈ છે. ગોધરા પાસે ડબ્બામાં સળગેલા ૫૮ કારસેવકો અને પછીના રમખાણમાં મરેલા ૨૫૪ હિન્દુઓ (જી હા, જે વાતને સગવડતાપૂર્વક ભૂલી જવામાં આવે છે, એ સત્ય છે કે, ૧૯૮૪ની વનવે કત્લેઆમ દિલ્હીમાં થઈ, એવું ગુજરાતમાં નથી થયું. લાશો બે ય પક્ષે પડી જ છે!)ને બચાવવા અયોઘ્યાથી ભગવાન રામ આવ્યા નહોતા. ૭૯૦ મુસ્લીમો રમખાણોમાં માર્યા ગયા અને ૨૯૮ દરગાહ, ૨૦૫ મસ્જીદો તબાહ થઈ ૮૧૭ મંદિર, ત્રણ ચર્ચ પણ ખરા!) એને બચાવવા કોઈ મદીનાવાસી મોહમ્મદસાહેબ આવ્યા નહોતા.
અહીં દરેક માણસ કોઈને કોઈ રંગે રંગાઈને પોતાનું સગવડિયું સત્ય શોધી લેશે. ગોધરાકાંડના નામે ઓળખાતા કોમી રમખાણોને પ્રીપ્લાન્ડ જેનોસાઈડ (પૂર્વયોજીત કત્લેઆમ) કહેતા સેન્ટી સેકયુલર દોસ્તો કદી ખુલાસો તો શું, ઉલ્લેખ પણ નહિ કરે કે એપ્રિલ સુધી ચાલેલા પોલિસ ગોળીબારમાં ૧૭૦ લાશો ઢળી પડી એમાં ૯૩ મુસ્લીમોની અને ૭૭ હિન્દુઓની હતી! 



 
 એ વાતની કદી બહારથી સેન્ટી અને અંદરથી મેન્ટલ એવા ઘણાખરા બનાવટી (કે બેધકૂક્‌) સેક્યુલર દોસ્તો હંમેશા પહેલા અગાઉથી પોતાનો આરોપીને અપરાધી ઠેરવી દેવાનો ચૂકાદો ઠેરવીને પછી એના સમર્થનની દલીલો જ શોધવાની સરમુખત્યારી કરતા હોય છે. માટે આવા સવાલો પૂછવાની મનાઈ છે. એ બધા એવી સામૂહિક કાગારોળ કરે છે કે, અમે તો ચોક્કસ વ્યક્તિની વાત કરીએ છીએ, એને આખા ગુજરાત સાથે કેમ જોડી દેવામાં આવે છે?
વાવો તેવું લણો, સાહેબો. જેટલું આ ન્યાયસત્ય ત્રાસવાદ કે હુલ્લડો કરનારાઓને લાગુ પડે છે, એટલું જ માનવતાવાદને બદલે સિલેક્ટિવ મેમરીનો બાયસ રાખી સહાનુભૂતિ - ટીકા કરનારા બિનસાંપ્રદાયિક હોવાનો દેખાવ કરતા (અને ખરેખર કોઈને કોઈ વર્ગવિશેષ તરફ જ અઢળક ઢળેલા રહેતા) બુઘ્ધિ જીવીઓને પણ લાગુ પડે છે. એમણે જ શરૂઆતમાં ‘ગુજરાતને અન્યાયબોધ નથી. ગુજરાતી પ્રજા કોમવાદી હંિસક છે. ગુજરાતી મતદારોને અક્કલ નથી. ગુજરાતમાં તો શ્વાસ લઈ શકાય એમ નથી.’ એવું રીડિયારમણ મચાવ્યું હતું. (કાશ્મીરી પંડિતોના મામલે ઉંહકારો ય કર્યો નહોતો!) કરોડો ગુજરાતી નાગરિકોમાંના અમુક હજાર હથિયારો લઈ અમુક જ વિસ્તારોમાં હુલ્લડખોર) કરવા નીકળે, એમાં એને સમર્થન ન આપનારા કે પોતાનું ચાલે ત્યાં મદદ કરનારા / પ્રતિકાર કરનારા ગુજરાતીઓને પણ લોહીતરસ્યા વેમ્પાયર જેવા ચીતરવા જાવ, તો પછી હાથના કર્યા હૈયે વાગવાના જ છે! તંત્ર, ગામેગામના સેંકડો સ્થાનિક આગેવાન/ અધિકારીઓની બેદરકારી અને બેજવાબદારી પણ ગુજરાતમાં કાબૂ બહાર ગયેલા રમખાણો પાછળ હતી. નબળી બાબતોનો બધો જ અપજશ એક જ નામની માથે નાખવા જવામાં આ ‘બુઘ્ઘુ’ બૌઘ્ધિકો ભૂલી ગયા કે, પછી સબળી વાતોનો તમામ જશ પણ એ જ નામના ખાતે પાછળથી જમા થશે, અને પોતે બેવકૂફની જેમ સામે ચાલીનેકોઈનું જડબેસલાક ઈન્ટરનેશનલ બ્રાન્ડંિગ કરી રહ્યાં છે!


ગોધરા ટ્રેન આગ અને સામુદાયિક હત્યાકાંડ કે ગુજરાત, જે નિર્દોષ જીવન હજારો મેળવો પછી ની 10 મી વર્ષગાંઠ ચિહ્નિત કરે છે. બધા પરિબળો છે કે આધુનિક ભારત બિનસાંપ્રદાયિક, લોકશાહી સંસ્થાઓ ની નબળાઈ, આ દાયકા પર અસર કરે પૈકીન્યાય પહોંચ અમારી સિસ્ટમ ગંભીર મર્યાદાઓ પ્રકાશિત કરે છે. આ એક મુખ્ય yardsticks કે આધુનિક રિપબ્લિક ઓફ અક્ષર પગલાં છે. આ ગણતરી પર, ભારત પોતે ગેરહાજર શોધે છે. આ છે, કમનસીબે માત્ર ગુજરાતમાં કોમી નરસંહાર ભોગ મર્યાદિત નથી, પરંતુ અન્ય carnages ના પીડિતો તેમજ પ્લેગ ચાલુ રહે છે. જૂની કહેવત 'ન્યાય વિલંબિત ન્યાય છે નકારી' શું ગુજરાત નરસંહાર આડેધડ ભોગ માટે થાય છે તેના કરતાં વધુ કરૂણ સ્વરૂપ શોધી શકો છો.ન્યાય બોલ અમને સર્વોચ્ચ અદાલત (25 જાન્યુઆરી, 2012) ની તાજેતરની ઓર્ડર ઓક્ટોબર 2002 અને ડિસેમ્બર 2006 વચ્ચે ગુજરાત એક નિવૃત્ત સુપ્રીમ કોર્ટ જજ માટે પોલીસ દ્વારા તમામ ન્યાયની દૃષ્ટિએ અનધિકૃત (એન્કાઉન્ટર) હત્યા ની પૂછપરછ entrusting હોવા છતાં છટકી જવું ચાલુ રહે છે. અપરાધિક ન્યાય વ્યવસ્થા ની વિધ્વંસ ના ખર્ચ જવાબમાં, ઉચ્ચ ન્યાયતંત્ર અગાઉના રાજ્ય બહાર હતી તોફાન કેસો ટ્રાન્સફર કરવાનો આદેશ આપ્યો, ગુજરાત પોલીસ, ખાસ તપાસ ટીમ નિમણૂક (બેસવાનો) દ્વારા 2000 થી વધુ બંધ કેસ ફરી ખોલવાનો માટે સામૂહિક હત્યાનો નવ મુખ્ય બનાવો reinvestigate અને સીબીઆઇ દિગ્દર્શન માટે અમુક ચોક્કસ ફરિયાદો અને નકલી સામનો તપાસ. ઘણી બધી અટકળો છે સીબીઆઇ બંધ કરીને ન્યાયતંત્ર રજૂ અહેવાલ દ્વારા પેદા થયેલ છે. એક બાજુ, ત્યાં સામેલગીરી ગંભીર આરોપો છે અને બીજા મુખ્ય મંત્રી નરેન્દ્ર મોદી પર દાવો કર્યો હતો કે આ ન્યાય બોલ subverting માં તેમના વહીવટ ભૂમિકા 'exonerates'. આ અહેવાલ હજી સુધી આવે સત્તાવાર રીતે જાહેર કર્યો છે. આ બધા તેમછતાં, હકીકત એ છે કે રહે ન્યાય બોલ અમને હંફાવવું ચાલુ રહે છે.

 ભારતમાં રોજ સવારે ઉઠીને કરોડો નાગરિકો હિન્દુ- મુસ્લીમ થઇ જાય છે! બહાર એકબીજાથી પોતાને ઉંચા સિદ્ધ કરવાના સુપિરિયોરિટી કોમ્પ્લેકસ અને અંદરખાનેથી એકબીજાથી ડર્યા કરવાના ઇન્ફિરિયાટી કોમ્પ્લેકસથી પીડાતા રહે છે. રાજકારણીઓને આ વાતની ખબર પડી ગઇ છે. અને રાજકારણી એટલે માત્ર ચૂંટણી લડનારા પક્ષો જ નહંિ. આગળ વધેલા ૧૦૦માંથી ૯૦ નાગરિકો ધંધાથી ધર્મ સુધીના ક્ષેત્રોમાં અહીં છૂપા રાજકારણી છે. દંભી અને અપારદર્શક છે. ન તો દિલથી ભેટે છે, ન તો કલેજાથી ઝગડે છે. બસ, સવાલને ઉકેલવાને બદલે પોતાના ડાઇનંિગ ટેબલની જાજમ નીચે સડવા માટે દાબી રાખે છે! ગાંધીજી જેવા પણ જે અવિશ્વાસને ઓગાળવા જતાં શ્વાસ ખોઇ બેઠા, ત્યાં સાચી વાત કહેનારાને ક્રોસ પર ખીલા ઠોકી દેવા પ્રજા તત્પર બેઠી હોય છે.
પછી મુસ્લીમો કહે હિન્દુઓની આસ્થા સામે અમને કયાં વાંધો છે, હિન્દુઓ કહે અરે, ઇસ્લામની ફેઇથનો અમે કયાં વિરોધ કરીએ છીએ? અરે, વાત જ વાંધાજનક છે. પોતાની આસ્થા, શ્રદ્ધા, ફેઇથ માણસનો અંગત મામલો છે. એનું ન જાહેર પ્રદર્શન હોય, ન વ્યકિતગત જજમેન્ટ હોય! તમે ય સાચા ધાર્મિક થાવ, ને અમે ય સાચા ધાર્મિક થઇએ- એ તો જૂઠને પંપાળવાનો પલાયનવાદ છે. તમે ગીતા ગોખો, અમે શરિયત ગોખીએ. પણ સમજશું કેટલા? તમે ય થોડા વૈશ્વિક, આઘુનિક થાવ અને અમે ય થોડા વૈશ્વિક, આઘુનિક બનીએ- આ સાબરમતીના ડબ્બાથી નરોડા-પાટિયા સુધી જાન ગુમાવી ચૂકેલા સેંકડો નિર્દોષોના કરપીણ મોતનું સાચું તર્પણ છે!
ગોધરાનો ડબ્બો બળ્યા પછી જે થયું, એ ખોટું થયું. હાફિઝ સૈયદ જેવાની દાઢીનો એક વાળ વાંકો ન કરનારા સોફટ ટાર્ગેટ જેવા ગરીબ મજદૂર મુસ્લીમો પર ટોળું જમાવીને તૂટી પડે આમાં તો બાળવાર્તાનો બદલો ય નથી. માત્ર અગાઉ અમે માર ખાધો, તો હવે તમને સ્વાદ ચખાડીએ નું ‘જાડા નરને જોઇને શૂળીએ ચડાવી દેવાનું ફ્રસ્ટ્રેશન છે. પોતાને પરમ તત્વમાં માનતો હોવાનું કહેનાર કોઇપણનો કોઇ નિર્દોષ ઇન્સાનનો ઠંડા કલેજે જાન લઇ લેવાનો જીવ જ કેમ ચાલે? સૌમ્ય સાચું જ કહે છે, આ તો કૂતરાથી યે બદતર એવી માણસની જાત છે!
પણ ભારતનું એક રસપ્રદ ફેબ્રિક છે. જે કટ્ટરતાને પોતાનામાં ઓગાળી શકે છે, સમન્વય સાધી શકે છે. અંતે તો ગાંધીજીની સદ્દભાવનાનો પાઠ જ ફરજિયાત ભણવો પડે છે. ગુજરાતના ગુણ-દોષ એકબીજાથી સ્વતંત્ર જોખતા શીખીએ, તો મુખ્યમંત્રીના માર્કસ જેમ ગોધરાકાંડ કે પોલિસતંત્ર, કાયદો- વ્યવસ્થાની ઢીલાશ બાબતે કપાઇ જાય, એમ અમુક ક્ષેત્રો, મૂડીરોકાણમાં વિકાસ, પછીથી અક્ષરધામથી ગાયો માટે જુહાપુરાની કતલ સુધીની ઘટના સુધી ન જોખમાતા કોમી એખલાસ, મોડર્ન ફન્ડાથી નેવરબિફોર માર્કેટંિગ, વાનરવેડા કરતી હિન્દુવાદી સંસ્થાઓની અવળચંડાઇ અને ઉશ્કેરણી પર કડક અને કાયમી લગામ, થોડા ઘણા ઇન્ફ્રાસ્ટ્રકચરના સુધારા અને રાજકીય તુષ્ટિકરણને બદલે વિકાસલક્ષી વાર્તાલાપને વળગી રહેવા માટે અપાઇ પણ જાય. કોઇપણ સમાજ સતત એક જ ઘટના કે કાળખંડને વળગીને વિકસી ન શકે. નવું સ્વીકારવા માટે જૂનું છોડવું પડે.
હા, અદાલતી ન્યાય નિષ્પક્ષ અને ઝડપી જ હોવા જોઇએ અને ગોધરાનો ?

 [ Sourse:- GUJARAT SAMACHAR & HINDUSTAN TIMES]

(Note:- This Artical is only for Master of Social Work college's students study purpose )

હ્યુમન રિસોર્સ મેનેજમેન્ટ(Human Resource Management)

                                                              


 "(આયોજન, દિગ્દર્શન, પ્રાપ્તિ નિયંત્રણમાં,વિકાસ, વળતર, સંકલન જાળવણી, અને અલગ
   અંતે માનવ સંશાધન જે વ્યક્તિગત સંસ્થાકીય અને સામાજિક ઉદ્દેશ હાંસલ કરી છે. છે) "

             -એડવિન Flippo વ્યાખ્યાયિત કરે છે

"મેનેજમેન્ટ ગતિશીલ સંસ્થાકીય એકમો જે તે રેન્ડરીંગ સેવાઓ ભાગ પર નૈતિક એક ઉચ્ચ ડિગ્રી અને પ્રાપ્તિ અર્થમાં અંદર સેવા તે માટે સંતોષ તેમના ઉદ્દેશો પ્રાપ્ત માં માનવ સંસાધનો અને ભૌતિક માર્ગદર્શક છે"            
            -American Marketing Association,




 "વ્યવસ્થા કરવા માટે અને આગાહી યોજના, આદેશ આયોજન, સહ સમન્વય અને તે નિયંત્રિત કરવા માટે છે,"              
             -Henry Fayol

                                                       

                                                        Human Resource Management

હ્યુમન રિસોર્સ મેનેજમેન્ટ શું છે?

હ્યુમન રિસોર્સ મેનેજમેન્ટ (મેટાકાઓલીન) સંસ્થા કે, વ્યવસ્થાપન ભરતી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, અને લોકો સંસ્થામાં કામ માટે દિશા પૂરી અંદર કાર્ય છે. મેટાકાઓલીન પણ વાક્ય મેનેજરો દ્વારા ભજવવામાં કરી શકાય છે.

મેટાકાઓલીન સંસ્થાકીય વિધેય એ છે કે વળતર જેમ કે લોકોને સંબંધિત મુદ્દાઓ ભાડા સાથે વહેવાર, પરફોર્મન્સ મેનેજમેન્ટ, સંસ્થા વિકાસ, સલામતી, સુખાકારી, લાભ, કર્મચારી પ્રેરણા, સંદેશાવ્યવહાર, વહીવટ, તાલીમ અને.

મેટાકાઓલીન પણ વ્યૂહાત્મક અને વ્યાપક વ્યવસ્થા લોકો અને કાર્યસ્થળ સંસ્કૃતિ અને પર્યાવરણ અભિગમ છે. અસરકારક મેટાકાઓલીન કર્મચારીઓ માટે સક્રિય કરે છે એકંદર કંપની દિશા અને સંસ્થાના ગોલ અને ઉદ્દેશ સિદ્ધિ માટે અસરકારક અને રીતે ફાળો આપે છે.

મેટાકાઓલીન દૂર પરંપરાગત કર્મચારીઓ, વહીવટ અને ટ્રાન્ઝેક્શનલ ભૂમિકાઓ, કે જે વધુને વધુ આઉટસોર્સ્ડ છે ખસેડવાની છે. મેટાકાઓલીન હવે કર્મચારીઓના વ્યૂહાત્મક ઉપયોગ અને માપી રીતે કે કર્મચારી કાર્યક્રમો અસર બિઝનેસ કિંમત ઉમેરો થવાની ધારણા છે. મેટાકાઓલીન ની નવી ભૂમિકા વ્યૂહાત્મક દિશા અને મેટાકાઓલીન મેટ્રિક્સ ભેગો કરે છે અને માપ કિંમત નિદર્શન સમાવેશ થાય છે.


 


 કેટલાક ઉદ્યોગના ટીકાકારોની ફોન હ્યુમન રિસોર્સીસ અમલદારશાહી છેલ્લા કોઠો કાર્ય કરે છે. પરંપરાગત રીતે, માનવ સંસાધન ઘણા સંગઠનો વ્યાવસાયિક ભૂમિકા માટે systematizing, વહીવટી સંચાલન policing હાથ તરીકે સેવા આપી છે.

આ ભૂમિકા માં, એચઆર વ્યાવસાયિક વહીવટી એજન્ડાઓ સારી સેવા આપી હતી, પરંતુ વારંવાર સંસ્થા બાકીના ખૂબ દ્વારા રોડ બ્લોક તરીકે જોવામાં. જ્યારે આ ભૂમિકા માટે અમુક જરૂર ક્યારેક રહે છે - તમે દરેક વ્યવસ્થાપક એ જાતીય સતામણી નીતિ પર ઉદાહરણ તરીકે પોતાના સ્પીન, મૂકે નહિં માંગો તો છે - એચઆર ભૂમિકા ખૂબ પોતે રૂપાંતરિત કરવામાં આવે છે.

એચઆર મેનેજર ભૂમિકા તેના અથવા તેણીના બદલીને સંસ્થા જરૂરિયાતો સમાંતર જ જોઈએ. સફળ સંસ્થાઓ વધુ અનુકૂલનશીલ, શારીરિક કે માનસિક મૂળ સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરનાર, ઝડપી દિશા અને ગ્રાહક-કેન્દ્રિત બદલવા બની રહી છે. આ પર્યાવરણ અંદર એચઆર વ્યાવસાયિક, જે વાક્ય મેનેજરો દ્વારા જરૂરી માનવામાં આવે છે વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર, એક કર્મચારીની સ્પોન્સર અથવા વકીલ અને બદલો માર્ગદર્શક છે.


HR ROLE

વ્યૂહાત્મક સાથી(Strategic Partner) 



આજે સંગઠનો, તેમના અસ્તિત્વ અને ફાળો ક્ષમતા ગેરેંટી, એચઆર મેનેજર્સ માટે વ્યૂહાત્મક ભાગીદારો તરીકે પોતાની જાતને વિચાર કરવાની જરૂર છે. આ ભૂમિકા માં, એચઆર વ્યક્તિ વિકાસ અને સંસ્થા-વિશાળ બિઝનેસ પ્લાન અને ઉદ્દેશ સિદ્ધિ ફાળો આપે છે.

એચઆર ધંધાના હેતુઓ માટે એકંદર વ્યૂહાત્મક બિઝનેસ પ્લાન અને હેતુઓ ની પ્રાપ્તિ આધાર સ્થાપિત થયેલ છે. વ્યૂહાત્મક એચઆર પ્રતિનિધિ ઊંડે કામ સિસ્ટમો ડિઝાઇન જે લોકો સફળ અને સહયોગ અંગે જાણકાર છે. ભાડા; પુરસ્કાર માન્યતા, અને વ્યૂહાત્મક પગાર; પ્રભાવ વિકાસ અને મૂલ્યાંકન સિસ્ટમો; કારકિર્દી અને ઉત્તરાધિકાર આયોજન અને વિકાસ કર્મચારી આ વ્યૂહાત્મક ભાગીદારી કામ સ્થિતિ ડિઝાઇન, જેમ કે એચઆર સેવાઓ પડશે.


વકીલ તરીકે (Employee Advocate)
એક કર્મચારી સ્પોન્સર અથવા વકીલ તરીકે, એચઆર મેનેજર તેના વિશે જાણકારી અને લોકોને હિમાયત મારફતે સંસ્થાકીય સફળતા એક અભિન્ન ભાગ ભજવે છે. હિમાયત કેવી રીતે કામ પર્યાવરણ કે જે લોકોને પ્રોત્સાહિત કરવામાં પસંદ કરશે બનાવવા માટે કુશળતા સમાવેશ કરે છે, ફાળો અને ખુશ છું.

ધ્યેય સેટિંગ, સંદેશાવ્યવહાર અને જવાબદારી દ્વારા સશક્તિકરણ અસરકારક પદ્ધતિઓ Fostering, સંસ્થાના કર્મચારી માલિકી બનેલ છે. એચઆર વ્યાવસાયિક સંસ્થાકીય સંસ્કૃતિ અને વાતાવરણ જે લોકો પરિપૂર્ણતા ચિંતા, અને ગ્રાહકો સાથે સેવા પ્રતિબદ્ધતા છે અધિષ્ઠાપિત કરે છે.

આ ભૂમિકા માં, એચઆર મેનેજર કર્મચારી વિકાસ તકો, કર્મચારી સહાય કાર્યક્રમો, gainsharing અને નફા - હિસ્સેદારી વ્યૂહરચનાઓ, સંસ્થા વિકાસ દરમિયાનગીરી, સમસ્યાના નિરાકરણ કારણે પ્રક્રિયા અભિગમ અને નિયમિતપણે સુનિશ્ચિત થયેલ સંપર્કવ્યવહાર તકો પૂરી પાડે છે.


 ફેરફાર વ્યાવસાયિક (Change Champion)

એચઆર વારંવાર ચેમ્પિયન ફેરફાર વ્યાવસાયિક માટે જરૂર સંસ્થા પરિણામો અસરકારકતા ની સતત મૂલ્યાંકન. બંને વિશે જ્ઞાન અને સફળ બદલો વ્યૂહરચનાઓ ચલાવવા ક્ષમતા એચઆર અપવાદરૂપે મૂલ્ય વ્યાવસાયિક બનાવે છે. જાણવાનું કેવી રીતે ફેરફાર સંસ્થા વ્યૂહાત્મક જરૂરિયાતો માટે કડી કર્મચારી અસંતોષ અને બદલવા માટે અવરોધ ઘટાડવા માટે થશે.

એચઆર વ્યાવસાયિક સતત એચઆર કાર્ય અસરકારકતા આકારણી દ્વારા સંસ્થા માટે ફાળો આપે છે. તેમણે પણ અન્ય વિભાગો અને વર્ક પ્રેકિટસમાં માં બદલો સ્પોન્સર. તેમના સંસ્થા સંપૂર્ણ સફળતા પ્રોત્સાહિત કરે છે, તે સંસ્થાના મિશન, દ્રષ્ટિ, મૂલ્યો ગોલ, અને પગલાં યોજના ની ઓળખ ચેમ્પિયનોનો. છેલ્લે, તેઓ મદદ કરે છે કે જે પગલાં તેની સંસ્થામાં કહી તેમજ તે કેવી રીતે બધા તરત થશે નક્કી કરે છે.


અમે ઘણીવાર આ શબ્દ હ્યુમન રિસોર્સ મેનેજમેન્ટ, કર્મચારી રિલેશન્સ અને કર્મચારીગણ વ્યવસ્થાપન લોકપ્રિય પ્રેસ ઉદ્યોગ નિષ્ણાતો દ્વારા તેમજ ઉપયોગ સાંભળે છે. જ્યારે અમે આ શબ્દો સાંભળવા, અમે કાર્યરત રહીને કાર્યક્ષમ glitzy કચેરીઓ તેમના કામ માટે જતા મેનેજર્સની ઈમેજો નજરબંધી કરવી. આ લેખમાં, અમે પ્રશ્ન જુઓ વિષય વ્યાપક ઝાંખી આપવા અને સમકાલીન સંસ્થાઓ મેટાકાઓલીન આ પ્રથા માટે વાચકો દ્વારા રજૂ "મેટાકાઓલીન શું છે?". છતાં બધા લોકપ્રિય બાબતેની તરીકે, ઉપરના કલ્પના અમુક માન્યતા ધરાવે છે, જે હકીકતમાં રહે છે કે ત્યાં ઘણી મેટાકાઓલીન ક્ષેત્રમાં વધુ છે અને તે જ લોકપ્રિય પાત્રતા હોવા છતાં, "કલા અને વિજ્ઞાન" મેટાકાઓલીન ઓફ ખરેખર જટિલ છે. અમે શબ્દ "કલા અને વિજ્ઞાન" પસંદ કરેલ છે કારણ કે બંને મેટાકાઓલીન સર્જનાત્મક અને નવતર અભિગમ માટે આશ્રય લોકો દ્વારા વ્યવસ્થા ની કલા છે; તે વિજ્ઞાન સિદ્ધાંત ચોકસાઇ અને સખત કાર્યક્રમ છે કે જે જરૂરી છે કારણ કે પ્રમાણે છે.ઉપર દર્શાવેલ, મેટાકાઓલીન વ્યાખ્યાયિત પ્રક્રિયા અમને બે અલગ અલગ વ્યાખ્યાઓ તરફ દોરી જાય છે. મેટાકાઓલીન પ્રથમ વ્યાખ્યા એ છે કે તે સંસ્થાઓ માં સંગઠિત અને સંપૂર્ણ રીતે લોકો વ્યવસ્થા પ્રક્રિયા છે. આ Staffing ક્ષેત્રો (લોકો ભાડા), લોકો રીટેન્શન, પગાર અને perks સુયોજન આવરી લે છે અનેમેનેજમેન્ટ, પરફોર્મન્સ મેનેજમેન્ટ, બદલો મેનેજમેન્ટ અને કંપની પાસેથી નીકળે કાળજી લેવા માટે આ બોલ પ્રવૃત્તિઓ દિવસ. આ મેટાકાઓલીન ની પરંપરાગત વ્યાખ્યા જે કેટલાક નિષ્ણાતો તે કર્મચારીગણ વ્યવસ્થાપન વિધેય કે અગાઉ ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો આધુનિક આવૃત્તિ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવા તરફ દોરી જાય છે.મેટાકાઓલીન બીજા વ્યાખ્યા એક મેક્રો પરિપ્રેક્ષ્ય મેનેજમેન્ટ અને કર્મચારીઓ વચ્ચે સામૂહિક સંબંધ ફોર્મ લોકો વ્યવસ્થા એટલે માંથી સંસ્થાઓ લોકો મેનેજમેન્ટ સમાવેશ થાય છે. આ અભિગમ એ મેટાકાઓલીન કાર્ય અને હેતુઓ પરિણામો પર પ્રકાશ પાડે છે. આનો અર્થ એ છે કે સમકાલીન સંસ્થાઓ માં એચઆર વિધેય સક્રિય લોકો અને "રોજગાર સંબંધ" બંને મેનેજમેન્ટ અને કર્મચારીઓ માટે પરિપૂર્ણ કર્યા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત વિકાસ લોકોની કલ્પના સાથે સંબંધિત છે.આ વ્યાખ્યાઓ કર્મચારીગણ મેનેજમેન્ટ વચ્ચેના તફાવત તરીકે બીજા ફકરા અને માનવ સંસાધન વ્યવસ્થાપન વ્યાખ્યાયિત તરીકે ત્રીજા ફકરા માં વર્ણવ્યા અનુસાર ભાર. તેને એક સજા માં મૂકી, પર્સોનલ મેનેજમેન્ટ જરૂરી છે "માનવબળની" માનવ સંસાધન વ્યવસ્થાપન જ્યારે કેન્દ્રિત "સ્ત્રોત" કેન્દ્રિત છે. કી તફાવત છે તાજેતરના સમયમાં મેટાકાઓલીન વિશે પૂરી પાડે છે અને જમાવવા માટે લોકો અને આયોજન મોનીટરીંગ, અને નિયંત્રણ પર વધારે ભાર વ્યવસ્થાપન હેતુઓ પરિપૂર્ણ થાય છે.વ્યાખ્યા ગમે અમે તરીકે પ્રશ્નનો જવાબ ઉપયોગ એ છે કે તે સંસ્થાઓ લોકો વિશે બધી છે "મેટાકાઓલીન શું છે?". કોઈ આશ્ચર્ય છે કે અમુક MNC (Multinationals) એ એચઆર મેનેજર્સ ફોન તરીકે લોકો મેનેજર્સ, પીપલ Enablers અને લોકો મેનેજમેન્ટ તરીકે પ્રેક્ટિસ. 21 મી સદીમાં સંસ્થાઓ માં, એચઆર મેનેજર અથવા લોકો મેનેજર લાંબા સમય સુધી કોઈ વ્યક્તિ કે જે પરંપરાગત રીતે વર્ણવેલ પ્રવૃત્તિઓ કાળજી લે તરીકે જોવામાં આવે છે. હકીકતમાં, મોટા ભાગની સંસ્થાઓમાં વિવિધ કર્મચારીગણ, પેરોલ અને રીટેન્શન વગેરે જગ્યાએ, એચઆર મેનેજર કર્મચારી સામસામે મેનેજમેન્ટ હેતુઓ અપેક્ષાઓ વ્યવસ્થા કરવા માટે અને બંને સમાધાન માટે કર્મચારી પરિપૂર્ણતા અને વ્યવસ્થાપન ઉદ્દેશ અનુભૂતિ તેની ખાતરી કરવા માટે જવાબદાર હોય છે સાથે વ્યવહાર વિભાગો હોય છે.નિષ્કર્ષ, આ લેખ સંક્ષિપ્તમાં મેટાકાઓલીન ના વિષય પર સ્પર્શ છે અને મેટાકાઓલીન પરિચય તરીકે સેવા આપી હતી. અમે અન્ય વિષયો કે આ ક્ષેત્રમાં અન્ય લેખો આવરી લે પર સ્પર્શ રહેશે.



(Note:- This Artical is only for Master of Social Work college's students study purpose )